We hebben er al heel vaak voor gewaarschuwd, maar nog steeds komt het voor dat we leden moeten bijstaan die zonder toestemming van de eigenaar of fotograaf afbeeldingen van internet hebben gebruikt, en daarvoor een flinke rekening hebben ontvangen van een advocatenkantoor. Een misvatting bij veel ondernemers is dat het auteursrecht alleen geldt voor gebruik van foto’s op websites. Een Dibevo-lid ontving onlangs een gepeperde brief van een Frans advocatenkantoor voor het onrechtmatig plaatsen van een foto op Facebook.
De algemene stelregel is dat je geen afbeeldingen van internet moet gebruiken voor je eigen website als je niet zeker weet of je daarvoor toestemming hebt. Een belangrijke toevoeging aan dit advies is dat ook foto’s op social media, zoals Facebook, LinkedIn en Instagram, auteursrechtelijk beschermd kunnen zijn. Het gebruik van foto’s op social media voor zowel je website als social media-kanalen kan dus riskant zijn en is dus zeer af te raden.
Auteursrecht
Als je foto’s van internet gebruikt zonder expliciete toestemming van de fotograaf, dan schend je zijn auteursrecht en kun je een rekening verwachten als hij die foto ontdekt op je website of een van je social media-kanalen.
Stockbureaus zoals Getty Images zoeken actief op internet naar illegaal gebruik van hun beeldmateriaal. Als ze op je website een foto uit hun database ontdekken die niet bij hen is aangekocht, dan krijg je een keurige printscreen als ‘bewijsmateriaal’ en een hoge rekening die kan oplopen tot enkele honderden of zelfs duizenden euro’s. En dat is gewoon een simpel verdienmodel geworden. Want volgens de wet ben je al in overtreding en gaat het er niet meer om óf je moet betalen, maar alleen nog hoeveel je moet betalen.
Ook als je de foto’s maar heel even op je website hebt staan, ben je in overtreding. De kans is groot dat je de juridische afdeling of een Nederlands advocatenkantoor van een stockbureau over je heen krijgt. Als je een dergelijke brief krijgt en je hebt deze foto’s op je website of social media staan, verwijder deze dan in ieder geval onmiddellijk om erger te voorkomen. Stel dat het om je website gaat, zorg er dan voor dat je niet alleen de foto’s van de webpagina haalt, maar écht van je site verwijdert.
Als je lid bent van Dibevo, kun je onze hulp inroepen. We hebben leden op dit punt al vaker juridisch bijgestaan.
Afbeeldingen van de Dibevo-website
Ook wij merken dat veel ondernemers foto’s van onze website downloaden en op hun eigen site plaatsen. Het feit dat wij voor deze foto’s betaald hebben, betekent niet dat iedereen ze vervolgens mag gebruiken. Ook niet als je Dibevo-lid bent!
Als je een specifieke foto zelf opnieuw hebt aangekocht bij een stockbureau, is er geen enkel probleem. Is dat niet het geval, dan ben je in overtreding en geldt het verhaal wat hierboven staat. Doe dat dus niet! Op het merendeel van het beeldmateriaal op onze website rust auteursrecht en daarom mag je ze dus niet zomaar gebruiken.
Pas op met screenshots
Soms zien we dat ondernemers foto’s maken van een artikel in tijdschriften, zoals het Dibevo-Vakblad. Dat is geen probleem als het duidelijk zichtbaar is dat het om een weergave van een tijdschriftpagina gaat. Maar soms worden de foto’s en tekst van een artikel tot losse bestandjes geknipt, waarschijnlijk om het geheel enigzins leesbaar te kunnen plaatsen. Maar stel dat daar een stockfoto tussen zit, dan geldt dat als het plaatsen van een foto waarop auteursrecht rust. En dan ben je dus in overtreding. Pas daar dus mee op!
Gratis beeldmateriaal
Natuurlijk, voor een website of social media-kanaal heb je goed beeldmateriaal nodig. De beste en mooiste oplossing is om alle foto’s zelf te maken, maar je hebt nu eenmaal geen zeeën van tijd om alles zelf te fotograferen.
Bij een stockbureau als Shutterstock kun je tegen betaling kwaliteitsfoto’s downloaden, maar er bestaan ook talloze gratis stocksites waar je afbeeldingen kosteloos kunt downloaden. Soms zitten daar voorwaarden aan vast, zoals het vermelden van de naam van de fotograaf. Nadeel is dat de kwaliteit over het algemeen wat minder is dan een betaalde stocksite en dat je wat langer moet zoeken voordat je een geschikte foto vindt. Maar er zijn zeker pareltjes te vinden.
Gratis stocksites:
• Pixabay
• Pexels
• Unsplash
• PxHere
• Rawpixel (10 foto’s per dag)
• Stocksnap
• Negative Space
• Kaboompics
NB: de foto bovenaan dit artikel komt van Unsplash en is gemaakt door Jessica Lewis.
Auteursrecht en kunstmatige intelligentie (AI)
Kunstmatige intelligentie of AI werpt een heel ander licht op auteursrecht en gebruik van foto’s. Opeens zijn niet fotografen de maker, maar een reeks ongrijpbare algoritmes. En wie is nu de eigenaar van een AI-foto? Zijn dat de ontwikkelaars of de fotografen die – zonder dat ze het zelf weten – input hebben geleverd voor het algoritme? Op dit moment is dat nog een juridisch vacuüm.
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, kan het gebruik van AI-foto’s zonder toestemming wel degelijk in strijd zijn met auteursrechten. Bij sommige commerciële stockbureaus kun je een AI-foto laten genereren waarbij de ‘gewone foto’s’ als input worden gebruikt voor het algoritme. Die AI-foto’s mag je dus niet vrijelijk gebruiken.
Ook gratis stockbureaus hebben AI-foto’s in hun portfolio. Die mag je dus wél gratis gebruiken. Zoals bijvoorbeeld de foto hieronder van Rawpixel.
Alles bij elkaar opgeteld is het verstandig om voorzichtig te zijn bij het gebruik van AI-afbeeldingen. Controleer altijd de gebruiksvoorwaarden en eventuele licenties die zijn gekoppeld aan AI-gegenereerde foto’s. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat bepaalde foto’s weliswaar gemaakt zijn door een algoritme, maar dat er nog steeds specifieke regels gelden voor het gebruik ervan.
Auteursrecht en de websitebouwer
Het komt steeds minder voor, maar een gewaarschuwd mens telt voor twee. Wanneer je een website laat bouwen, restylen of aanpassen, vraag het bureau dat de opdracht uitvoert, expliciet naar hoe zij auteursrecht hebben geregeld. Veel bureaus verleiden hun klanten met fraai opgemaakte webpagina’s met prachtige foto’s. In het verleden is meer dan eens gebleken dat daarvoor foto’s van commerciële stockbureaus worden gebruikt.
Ook al bevindt de site zich nog in de bouwfase en staat hij nog niet officieel live, dan wil dat niet zeggen dat Google en daardoor dus ook een stockbureau die foto’s niet kunnen traceren. Zorg er kortom voor dat het bureau vanaf het prille begin geen auteursrechten schendt en regel dat desnoods in een overeenkomst.
